Metrekaresinde 360 bin ilmek var, bu halılar müzede sergileniyor

Sivas’ta kadın mahkumlar tarafından ilmek ilmek dokunan ve paha biçilemeyen Sivas halıları müzede sergileniyor.

Sivas halıları kullanılan ipliğin inceliği, iç boyamalarının özgünlüğü ve ilmek sayısının fazla olmasıyla biliniyor. Sivas’ta 1961 yılında cezaevine çevrilen ve günümüzde müze olarak kullanılan sanayi mektebinde kadın mahkumlar tarafından dokunan 4 Sivas halısı da sergileniyor. Yaklaşık 55 yıllık 60’a 60 kalitede olan halıların sine düğümü ile yapıldığı biliniyor. 1 metrekaresinde yaklaşık 360 bin ilmek bulunan halılar, Hereke halılarıyla da benzer özellikler taşıyor. Her birinin üzerinde seri numarası bulunan Sivas halılarının kimin tarafından ne şekilde yapıldığı, yapımının ne kadar sürdüğü ve dokuyan kişinin aldığı ücret, numaralardan bulunabiliyor. Müzeye gelen ziyaretçiler ise Sivas halılarını gördüklerinde gözlerine inanamıyor. Makine ile dokunduklarını düşünen ziyaretçiler halıların el dokuması olduklarını duyunca şaşırıyor.

1 metrekarede 360 bin ilmek bulunuyor

Sivas Kültür A.Ş. Müzeler Müdürü Uzman Sanat Tarihçi Fatih Mehmet Tanrıveren, halıların bir desimetrekaresinde 3 bin 600 ilmek olduğunu belirterek, “Bunlar mahkumlar tarafından yapılmış cezaevine ait halılardır. 1961 yılında cezaevine çevriliyor burası. Mahkumlar tarafından yapılan Sivas halılarıdır. 13’üncü yüzyıldan 19’uncu yüzyıla kadar Türk düğümü dediğimiz gördes düğümüyle beraber halı motiflerine ait. 19’uncu yüzyıldan sonrada İran etkili sine düğümleri yani tek düğüm şeklinde yapılmış. Bunlar tek düğümle yapılmış halılardır. Bir desimetrekarede yaklaşık 3 bin 600 ilmek vardır. En büyük özelliklerinden bir tanesi zaten her birisinin üzerinde seri numarası vardır. Bu numaradan bu halıların kim tarafından ne zaman ve ne şekilde, kaç günde dokunduğunu öğrenebiliyoruz. Bunun karşısında o mahkumun bu halıdan ne kadar ücret kazandığını da o defterlerden öğrenmiş bulunmaktayız’’ dedi.

Hereke halılardan üstün halılar yer alıyor

Tanrıveren, halılardan bazılarının Hereke halılarından üstün olduğunu söyleyerek, “Bu halılar cezaevinde dokunan yaklaşık 55 yıllık Sivas halılardır. İran’dan, Hereke halılardan etkileniyorlar. Kaliteleri 60’a 60 kalitede. Yani neredeyse Hereke halılarıyla aynı hatta bazılarının üstün olduğunu söyleyebiliriz. Ne yazık ki zamanla bu unutuluyor. Şu anda tam unutulmaya yüz tutmuş durumda. Bu halıları da yeniden dokumak için atölyeler kurduk müzemizde. İnşallah yakın bir zamanda Sivas halılarını da yeniden üreteceğiz’’ şeklinde konuştu.

Görenler inanamıyor

Fatih Mehmet Tanrıveren, görenlerin el dokuma halı olduğuna inanmadıklarını belirterek, “Bunlar müze restorasyonu bittikten sonra teşhir tanzim çalışmaları sırasında müzayededen alındı. Maalesef müzayedeye çıkıp da satın alınmış halılardır bunlar. Burada sergilenmesinin en büyük amaçlarından biri cezaevindeki mahkumların o dönemlerde boş durmamışlar aynı şimdiki cezaevi infaz kurumlarındaki gibi çalışıyorlar ve kendi paralarını kendileri kazanıyorlar. Aynı zamanda meslek sahibi oluyorlar. Cezaevinden çıktıktan sonra bazılarının bu mesleği devam ettirdiklerini kayıtlardan görüyoruz. Bunları görenler inanamıyorlar. ‘Bunlar makine dokunan halılar’ diyorlar. O derecede sık ve kaliteli halılar’’ diye konuştu.