Dersaneler kapatılmalı mı konusunun şiddetle tartışıldığı,nifak tohumlarının oluşturulduğu,cemaat-hükümet çatışmalarının yaşandığı şu günlerde başka ülkerde eğitim sistemi nasıl,dershane yaklaşımları ne durumda diyenlere bir bakış açısı kazandırmak adına Rusya-Moskova'da bulunduğum süreçte gözlemlediğim ve farklı kaynaklardan edindiğim bilgiler ışığında bir paylaşım yapmak istiyorum.
RUSYA DA EĞİTİM VE SINAV SİSTEMİ:
Rus eğitim sistemi zaman zaman eskiden kalma diye tartışılsa da tamamen öğrenci odaklı olması nedeniyle bana göre tüm zamanlar için geçerli bir sistemdir. Liselerde Branş Sistemi ve üniversiteye girişler:, Rusya'da okullar bizdeki gibi anadolu lisesi, süper lise, öğretmen lisesi olarak gruplanmamışlar fakat orta okuldan itibaren bütün okullar branşlamaya başlıyorlar ve ağırlık verdikleri branşlara göre programlarını oluşturuyorlar. Fizik, matematik, biyoloji, ingilizce, müzik, resim alanlarına ağırlık veren okullar bulunuyor. Eğer okulun alanı fizik lise ise, kendine fizik derslerinin ağırlıklı öğretildiği bir müfredat çıkarıyor. Amaçlarını, hedeflediği yeterlilikleri belirliyor. Sonra bu programı devletin eğitimle ilgilenen kuruluşuna götürüyor. Bu program reel görülürse bazı lisansları alıyor okul ve öğretimine başlıyor. Okulunuzu açtıktan sonra alanınızı değiştirebilmeniz de mümkün. Artık matematik lisesi olmak istiyorsanız yeni bazı düzenlemelere gidebilirsiniz.Okul açıldıktan sonra oluşturduğunuz müfredatı uygulamaya başlarsınız ve arada bir üniversiteden bilir kişiler sınıfınızda öğrencileri gözlemleyip hedeflerinizin neresinde olduğunuzu anlamaya çalışırlar. Üniversite Sınavı Rusya'da şimdi bazı okullar branşlaştıkları alanlarda üniversite seviyesinde eğitim verebiliyorlar. Her okul iddialı olduğu alanda olimpiyat grubu oluşturuyor ve öğrencilerini başarısı okulun çizgisindeki başarıyı resmediyor. Buna göre öğrenciler ilkokuldan sonra ilgi alanlarını belirlemeli ve bu alanlara hitap eden liselerin sınavlarına girmeli. (Ama tamamen okul içerisinde ve hiç bir dersane olmaksızın.Çok isteyen olursa okul dışında repetitör denilen profesyonel branş öğretmenlerinden özel ders alınabilir.)Bu liseleri bitirdikten sonra da yine bir üniversitenin kendi alanıyla ilgili bölümünün sınavında başarılı olabilmelidir. Bir öğrenci birden fazla üniversitenin sınavında başarılı olabilir ve bunlardan istediğini tercih edebilir. Mesela matematik ağırlıklı bir okulun öğrencisi matematikle ilgili olan ekonomistlik, işketme gibi bölümler için sınava girmeliler. Liseyi bitiren bir öğrenci istediği üniversitelerin mezkür bölümleri için sınavlara girmelidir. Lise son yılında öğrencinin girmek istediği bölüm neresiyse o bölümden okula gelen profesörler öğrencileri üniversite sınavın hazırlarlar.(Yine okul içerisinde ve dersane-ücret v.s olmaksızın) Her üniversite sınavını kendi istediği tarihte yapmaktadır ve her bölümün sınavı da farklı tarihlere denk düşer. Bu tarihleri öğrenci takip eder. Bir öğrenci doktor olmak isteyip okulumuza geldiyse matematiği iyi derecede öğrenecektir fakat aldığı biyoloji eğitimi onun tıp sınavını kazanmasına yetmeyecektir. Bunun yanında aynı öğrenci kendi çabalarıyla biyoloji öğrenmiş ise istediği üniversitenin tıp sınavına girmesinde bir beis yoktur. Önemli olan öğrencinin yeterlilikleri ve tercihleridir. Bizdeki gibi sınırlar ve sınırlar içinde sıkışıp kalmaz, bazen sadece kendisini engellemek için örülmüş duvarlara toslamaz. Açık Kapılar Bazı liseler bünyelerinde başarılı öğrenciler bulunsun isterler. Kendi hazırladıkları bir sınava tabi tuttuktan sonra öğrenci alırlar. Bu yüzden eğitim ve öğretim yılının son çeğreğinde -Açık Kapılar-denen bir zaman diliminde okulu merak eden veli ve öğrenciler okulu gezmeye gelirler. Her öğretmen kendisine ait olan sınıfta ziyaretçilerini bekler. Gelenlere dersin işleyişini anlatır, kaynaklarını ve örnek sınav kağıtlarını, teknolojik imkanlarını gösterir. Ziyaretçiler rehper öğrenci eşliğinde okulu gezme işini bitirince müdür yardımcısı ile görüşüp sorularını sorarlar. Yılın sonuna doğru bir sınav olur ve okula girmeye aday öğrenciler sınava girerler. Sınav sonucu başarılı olan öğrenciler mülakata girdikten sonra kayıtlarını yaptırabilirler. Bir öğrenci birden fazla lisenin sınavına girip hangisine gitmek isterse onu tercih edebilir. Açık kapılar zamanında okulda bir bayram havası eser. Her ziyaretçi öğrenciye ilgiyle bakar öğretmenler. Belki de bu küçük kız seneye öğrencisi olacaltır. Öğrenciler ziyaretçilere okullarını anlatırken daha bir benimserler okullarını ve pek çok şeyin farkına varırlar. Gurur duyarlar bu okullu olduklarından dolayı ve bu duyguyu ziyaretçiler de sezinler. Belki de öğretmenlerin anlattıklarından ziyade öğrencilerin üzerlerindeki bu hava etkili olur misafirler üzerinde, bilemeyiz. Her lisede öğrencilerin almaları gereken bazı zorunlu dersler var. Tarih edebiyat, coğrafya gibi. Bu derslerin bir yılda gösterilmesini öngören barajlar var. Her okul programını oluştururken öngörülen ders saatinin altına düşemiyor. Metodistler ve Açık Ders Metodistler branşların öğretiminde kullanılabilecek metodlar bilgisinde uzmandırlar. Her reyonun içinde her branşın metodisti bulunmaktadır. Her metodist reyonundaki branş öğretmenlerini belli aralıklarla gezer, derslerini dinler. Öğretmen metodistinin ne zaman geleceğini bilir. Ona göre hazırlık yapabilir. Metodist onun öğretmen dosyasını, sınav örneklerini, yıllk pilanını, müfredatla uygunluğunu, günlük planlarını inceler. Dersini dinledikten sonra verilmesi gerekli gördüğü tavsiyeleri verir. Öğretmenin kurs almasını gerekli görürse onu yönlendirir. Öğretmen kendisi isterse metodist ona her zaman yardım eder. Seminerler ayarlar. Bu sistem bizdeki müfettişlik sisteminden daha işlevseldir. Bilirsiniz ki sizi denetleyen kişi yapmakta olduğunuz işin ehlidir. Bir öğretmen Rusya?da başarısını tescillemek istiyorsa açık dersler düzenlemeli, bu derslerine iyi hazırlanmalı ve metodisti eşliğinde bölgesindeki diğer branşdaşlarını dersine davet etmelidir. Bu derste kendisinden kademece yüksek olan diğer öğretmenler ona puan verecek ve alınan bu puanlar öğretmenin kademesinin yükselmesini sağlayacak, bu da öğretmenin okul içindeki ve meslek tarihindeki prestijini artıracaktır. Makale Her öğretmen yıl içinde eğitimle ilgili istediği konuda bir makale yazmalıdır. Bu makale her şehrin her yıl çıkardığı bir eğitim dergisinde yayınlanmaktadır. Jurnal Her sınıfın kendisine ait bir jurnali vardır. Bu jurnalde sınıfın almakta olduğu bütün dersler için belli sayfalar ayrılmıştır. Bu sayfalarda sınıf listesi bulunur. Sınıf listesinin karşısında not sütunları vardır. Sınıf başkanı bu defteri sürekli yanında taşır ve öğretmenin masasının üzerine koyar. Öğretmen her derste öğrencilerin isimlerinin karşısına notlar vermelidir. Unutulmamalıdır ki Rusya?da jurnale ne kadar fazla not düşüyorsanız o kadar iyi öğretmensinizdir. Çünkü eğitimde esas olan öğrenciyi değerlendirme ve öğrencinin performansını farketme, sınıfın öğrenme seviyesini kontrol edebilme görevlerini yerine getirirsiniz. Metodistlerin en fazla önem verdikleri konu budur: Öğrencini ne kadar değerlendiriyorsun? Her çeyrek tatilinden önce jurnallerin eksiksiz olup olmadıkları kontrol edilir. Jurnallerde sınav tarihleri o gün anlattığınız dersin konusu ve öğrencilere verdiğiniz ödevler, sınav ve kanaat notları bulunmaktadır. Tatiller Rusya?da eğitim yılı dört çeyreğe bölünmüştür. Her ilk ve üçüncü çeyrek sonunda birer haftalık tatil yapılmaktayken ikinci çeyrekte iki haftalık tatil yapılır. Yaz tatili ortalama olarak 25 haziranda başlar. 1 eylül ise eğitim ve öğretimin resmi olarak başladığı gündür.Pazar gününe bile denk gelse okullar açılır ve bugün aynı zamanda eğitim bayramıdır.Tüm okul alanları çiçek bahçesine döner.Tam bir şenlik havasındadır. Bunun dışında kadınlar günü, erkeler günü, yıl başı, sevgililer günü, işçi bayramı, zafer bayramı gibi günler de tatil vesilesidir. Not Sistemi Öğrencilere verilebilecek en düşük not ikidir. Eğer bir öğenci iki aldısa öğetmeni ona ek ders yapmakla yükümlüdür. Ek derslerden sonra öğrenci tekrar sınav yapılır ve notu yükselmezse ya çalışmalara devam edilir ya da velisi haberdar edilir. Vel hasıl Rusya?da bir öğretmenin öğrencisine iki vermesi demek kendi başına çorap örmesi demektir. Üç ise her öğrenci için kötü bir nottur. Hiç bir öğrenci üç almaktan hoşlanmaz. Dört idare eder beş ise onları çok mutlu eder. Kırmızı Diploma, Altın Madalya İdare her sınıftan bütün notları beş olacak öğrencileri gözlemler. Bu öğrencileri yaklaşık olarak gözüne kestirdiğinde bu öğrencilerin kimliklerini öğretmenlere bildirir ki öğretmenler bu öğrencilerden haberdar olsunlar ve beşin altında not vermemeye çalışsınlar... İki yılın sonunda bütün notları beş olarak dokuzuncu sınıfı bitiren öğrenciye kırmızı diploma verilir. Dört yılı bütün notları beş olan öğrencilere de altın madalya verilir. Bu öğrenciler üniversite sınavına girdikten sonra kabul aşamasında diğer öğrencilerden öncelikli olarak kabul edilirler. Aslında kırmızı diploma ya da kırmızı madalya okulların eğitim seviyesine göre değeri olan olgulardır. Yani bizim okulumuzun kırmızı diploma almamış okulumuz içinde vasat görülen bir öğrenci başka bir okulun altın madalyalı bir öğrencisinden iyi matematik bilgisine sahip olabilir. Kulüpler Amaç öğrencinin boş zamanını kendisine zarar vermeden çevresine zarar vermeden, bir şeyle meşgul olarak geçirmesidir. Bu faaliyetler okul harici zamanlarda yapılmaktadır. Kulüplerin çokluğu hitap edilen öğrenci sayısının çokluğuğla doğru orantılı olacaktır. Okul bünyesindeki kulüpler okulu denetleyen kesimlerce kontrol edilmektedir. Açık kapılarda okuldaki mevcut kulüpler de prim toplamaktadır. Olimpiyatlar Her branş için olimpiyat yapılıyor. Görgü kuralları dersi için bile olimpiyat düzenlenmiş. Öğrenciler, öğretmenleriyle bu olimpiyatlara hazırlanıyorlar. Önce reyon çapında düzenlenen olimpiyat başarılı öğrencileri içine alarak ülke planında genişliyor. Olimpiatta başarılı olmuş okulların albenisinin ne kadar arttığını söylemeye gerek yoktur sanırım. Pekiştireç Her alanda başarılı olan öğrenciler bulunan her fırsatta ödüllendirilmeye çalışılıyor. Rus eğitim sisteminde kazanılan başarı sonucunda mütevazilik yapmak abesle iştigal bir durum. Burada yapılan her çalışma sunulmalı, kazanılan her başarı duyurulmalı ve ödüllendirilmeli. Mütevazi olduğunuz taktirde bu durum gerçek zannedilebilir. Sınav Sistemi Her öğretmen öğrencilerini nasıl değerlendireceğine kendisi karar vermektedir. Ona sadece dönemde üç sınav yapması gerektiği söylenir. Bu sınavları ne zaman yapacağı, sınavlarda soracağı sorular, not sistemi öğretmenin tasarrufundadır. Öğretmenin sonraları problemlerle karşılaşmaması için yılın başında oluşturmuş olduğu not sisteminden öğrencilerini haberdar etmesi iyi olacaktır. Ödevler Öğretmen öğrencilerine proje ödevleri verebilmektedir. Ödevler fazlalaştığında öğrenci şikayetleri doğrultusunda idare öğretmenleri uyarabilmektedir. Beslenme Alışkanlığı Burada okullarda kantin sistemi yok. Öğrenciler aylık olarak okula sabit bir ödeme yapıyorlar. Bunun karşılığında öğrenciler kahvaltılarını okulda yapıyor. İkinci dersten sonra acıkmış olma ihitimaline karşı meyve ya da poğaça servisi yapılıyor. İsteyen öğrenciler yemekhaneye gidiyorlar ve aşçı teyzelerin kendi elleriyle pişirdiği boluçkalardan alabiliyorlar. Öğlen yemeği de okulda hazırlanıyor. Sonra öğrenciler üç saat daha derse giriyorlar. Dersten çıktıklarında teyzeler onlar için tuvaroklu, sukuşenka soslu tatlılardan hazırlamış oluyor. Biraz atıştırdıktan sonra etüt saatine kadar dinleniyorlar. Onlar etütteyken aşçılar akşam yemeğini hazır ediyor. Geceleri de haftada bir saat çay saatinde bir şeyler yiyebiliyorlar. Bütün bu yemeklerin listesi sağlık bakanlığınca hazırlanıyor. Çocukların gelişimleri için nasıl beslenmeleri gerekiyorsaÇocuklar onu yiyorlar. Yurda yemek sokmaları yasak. Öğrencilere belli aralıklarla çukulata, meyveli yoğurt ve meyveli süt ya da meyve suyu gibi yiyecekler dağıtılıyor. Temelinin komünist sisteme dayandığını tahmin ettiğim bu sistem benim hoşuma gitti. Öğrenciler para taşımıyorlar. Tüketme çılgınlığına kapılmıyorlar ve dengeli ve düzenli besleniyorlar. Öğrencilerde obezite ile hiç karşılaşmadım. Şehir Tarihi Dersleri Her öğrenci ilkokuldan itibaren bulunduğu şehrin tarihinin, sanat eserlerinin, mimarisinin öğretildiği bir ders almakla yükümlüdür. Şehri gezmek istediğiniz taktirde size hakkıyla rehberlik yapabilecek sayısız öğrenci bulabilirsiniz. Hemşire Her okul bir gündüz bir de gece hemşiresi bulundurmalı. Bu hemşire yılın başında bütün öğrencilerle görüşme yapar ve rahatsızlıkları tespit eder. Aldığı neticeleri sınıf öğretmenleri ile paylaşır. Hangi öğrencilerin görme bozukluğu varsa öğretmen bilir ve oturma sistemini yılın başında buna göre ayarlar. Astımı olan öğrencilerden ve bazı ciddi rahatsızlığa sahip öğrencilerden haberdar olunup buna göre hemşirenin tavsiyeleri doğrultusunda hareket edilir. Hemşire her okul gezisinde öğrencilerin yanında olmalıdır. Her yemek saatinde de yemekhanede bekler, acil bir durum olduğunda hemen müdahale eder. Öğrenciler Öğrenciler, idealist ve çalışkandır. Sahip olduları çalışma disiplini bazen sizi şaşırtabilir. Her zaman cetvel kullanırlar, birbirine benzeyen el yazısıyla yazarlar, ödevlerini her zaman yaparlar. Ödevleri bazen o kadar çok olur ki bundan kimseye bahsetmezler, uyumayıp yetiştirmeye çalışırlar. Danışman öğretmenleri duruu farkedip öğretmen arkadaşlarını uyarmasa kimsenin haberi olmayacaktır. Hayal güçleri oldukça geniş olan öğrencilere ödev vermek çok zeklidir. Her ödevi hayal dünyalarıyla yoğurup hazırlar ve sizi şaşırtırlar. Öğrenciler çok yönlü kişilik özelliklerine sahiptir. Çok iyi piano, keman, gitar çalar; resim yapar, dans ederler ve spor yaparlar. Hemen hepsi çok iyi birer okurdur. Rus edebiyatına ve tarihlerine vakıftırlar. Onlarla konuşmak çok zevklidir. Hepsinin fikri temellrini oluşturduğunu görebilirsiniz. Yaşlarından beklenmeyecek yetişkinliğe çok çabuk ulaşırlar. Öğretmenler Rusya'da öğrenci merkezli bir eğitim uygulanmaktadır. Öğrencilerin gelişimi ve kendilerine güvenmeleri açısından taktir toplayabilecek bu sistem, öğretmeni de geliştirmektedir. Bazen de arka plana atmaktadır. Rus öğretmenler bu arka plana atılmışlığı kabul edemeyecekleri için öğrenciler üzerinde ezici bir hakimiyet kurmaya çalımaktadırlar. Her fırsatta öğretmen- öğrenci hiyerarşisini öğrenciye hissettirmektedirler. Öğretmenler sistem işleyişine harfiyyen riayet etmektedirler. Vazife neyi gerektiriyorsa yorumlamadan yerine getirirler. Devlet öğretmenlerin performansını da sürekli kontrol eder. ''Yılın Öğretmeni'' ünvanı her yıl önce bölgesel olarak sonra da ülke çapında hak eden öğretmenlere verilir. Yılın öğretmenleri devlet tarafından bolca taltif edilir. Şimdi bizde olmayanlar onlarda olanlar arasında kıyaslama yapılır.
1-Bizim okullarımızda hemşire bulunmazken onların okullarında her zaman bulunur.
2-Kantin kültürü yaygınlaşmış bir durumda olan Türk Eğitim Sistemine karşılık,olması gereken bir yemek kültürü var Ruslarda ve obetize sorunu Rus öğrencilerinde yok.Ben karşılaşmadım.
3-Monoton bir eğitmenlik sistemi var bizde.Kitabı aç,okusun!Ya da her sınıfta anlatılanın örneklerle aynı şekilde ifade edilmesi.Ancak:onlarda durum kişiye özel!Algılama durumuna göre bir çalışma yapıyorlar.
4-Bizde proje performans denen ödevi AİLELER yaparken,onlarda ödevler hem çok fazla ve sorumluluk yüksek!
5-Bizim sistemimizde üniversite mezunu bir kişi daha ne olacağını bilemezken,onlarda ilkokuldan sonra yönlendirme çalışmaları yapılmaktadır.
6-Biz yaşadığımız kentin tarihini bilmiyorken,onların her biri turist rehberi gibi eğitilmektedir. Ve daha kaç madde daha sıralayabilirim. Şimdi soruyorum:
Hangi sistem olmalıdır? Mevcut Türk sistemi mi?Yoksa Rusya tarzı bir sistem mi?İthal diye korkmayın.Bu ülke ne ithaller gördü.İthal Bakan,ithal vasıfsız teknik adamlar...
Yeni bir yazıda görüşünceye dek,Allaha ısmarladık!